Wspomnienie Wiesława Pawłowskiego

Wiesław Pawłowski urodził się 24 stycznia 1939 r. w Brześciu nad Bugiem w województwie poleskim. Był synem Henryka oraz Antoniny z domu Lenty. Jego ojciec z zawodu był kolejarzem, a wcześniej odbywał służbę wojskową w 83 Pułku Piechoty w Kobryniu.

Warto wspomnieć, że dziadek Wiesława ze strony mamy, Adolf Lenty był policjantem. Dziadek ze strony taty, Feliks Pawłowski był osadnikiem wojskowym z miejscowości Woławel na Polesiu.

Dzieciństwo Wiesława przypadło na niespokojne czasy, ponieważ pierwsze miesiące jego życia były jednocześnie ostatnimi miesiącami pokoju w Europie. Sytuacja polityczna na arenie międzynarodowej nie wróżyła wówczas niczego dobrego, a z miesiąca na miesiąc widmo wojny stawało się coraz bardziej realne. 1 września 1939 r., gdy Wiesław miał niespełna dziewięć miesięcy, Niemcy zaatakowały Polskę rozpoczynając II wojnę światową. Rodzina mieszkająca na ówczesnych Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej miała niebawem doświadczyć okrucieństw wojny, w pełnym tego słowa znaczeniu.

Nim przejdziemy jednak do dalszego opisu warto cofnąć się w czasie do ostatnich tygodni sierpnia 1939 r. Doszło wtedy do wydarzenia istotnego w skali globalnej, które wywarło silny wpływ na dalsze losy bliskich Wiesława.

23 sierpnia 1939 r. Niemcy oraz ZSRR zawarły układ o nieagresji zwany paktem Ribbentrop – Mołotow. Na mocy jego tajnego protokołu rozgraniczone zostały strefy wpływu obu państw na terytorium Polski. Rodzinne strony Wiesława miały znaleźć się w strefie wpływów ZSRR. Był to nie tylko pakt o nieagresji, ale przede wszystkim sojusz wojskowy wymierzony głównie w II Rzeczpospolitą. Przebieg walk był od początku niekorzystny dla Polski. Państwo znajdowało się w fatalnym położeniu strategicznym otoczone z kilku stron, a 17 września nastąpił moment decydujący. ZSRR bez wypowiedzenia wojny zaatakowało Polskę. Klęska była już nieunikniona. 22 września w Brześciu nad Bugiem, mieście urodzenia Wiesława doszło do wspólnej parady wojsk niemieckich oraz sowieckich.

Niejako w centrum tej dziejowej zawieruchy znalazła się rodzina Wiesława. Przyszło im żyć w warunkach sowieckiej okupacji, a niebawem spotkał ich los, jaki był doświadczeniem setek tysięcy Polaków na Kresach Wschodnich. Od początku 1940 r. Rosjanie rozpoczęli wywózki Polaków na Syberię. W trakcie drugiej deportacji mającej miejsce w kwietniu tego roku, Wiesław Pawłowski wraz z rodziną został wywieziony na wschód (w dokumentach pojawia się informacja o wywózce rodziny 13 kwietnia). Scenariusz był zawsze podobny. Najczęściej o poranku, w miejscu zamieszkania przeznaczonych na wywózkę pojawiali się Rosjanie. Dawano tylko niewiele czasu na spakowanie najpotrzebniejszych rzeczy i kierowano do transportu. Wiesław z bliskimi został zesłany do Makinki w Kazachstanie. Sam transport koleją był bardzo wyczerpujący i długi. Odległość z rodzinnych stron do miejsca zsyłki wynosiła w przybliżeniu ponad 3500 km. Makinka była niewielką miejscowością położoną z dala od większych ośrodków. Warunki bytowe były tam bardzo ciężkie, a klimat surowy. Przetrwanie było więc trudne, w szczególności dla osób starszych oraz dzieci. Zsyłki nie przeżył niespełna dwuletni brat Wiesława, Witold. Zmarł 27 września 1941 r., po niemal półtora roku pobytu w Kazachstanie.

Niestety podczas II wojny światowej rodzina poniosła następne bolesne straty. Wiosną 1940 r. zginął wspomniany już wcześniej dziadek Wiesława ze strony mamy, Adolf Lenty. Był on doświadczonym policjantem, który podczas wojny polsko-bolszewickiej służył w 26 Pułku Piechoty, a w Policji znalazł się już w latach dwudziestych. W 1939 r. był starszym posterunkowym II Komisariatu Policji Państwowej w Brześciu nad Bugiem. Trafił do sowieckiej niewoli i znalazł się w obozie w Ostaszkowie. Został zamordowany wiosną 1940 r.

Kolejną ofiarą był ojciec Wiesława, Henryk Pawłowski. We wrześniu 1941 r. przebywał w Łukowie, gdzie był pracownikiem magistratu i został aresztowany przez Niemców. Dokładny powód aresztowania nie jest znany, lecz przypuszczalnie Henryk mógł należeć do organizacji podziemnej. Najpierw trafił na zamek w Lublinie, a następnie do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz otrzymując numer obozowy 22785. Dokładna data osadzenia w obozie nie jest znana, lecz Henryk znalazł się tam prawdopodobnie 20 listopada 1941 r. Zginął kilka miesięcy później 15 kwietnia 1942 r.

Dla rodziny trudne były z pewnością także lata powojenne. Nie było już dla nich powrotu w rodzinne strony. Tereny na których mieszkali przed wojną stały się częścią ZSRR. Rodzina musiała więc odnaleźć się w nowej, trudnej rzeczywistości. Z zesłania powrócili w maju 1946 r. Początkowo zamieszkali w Łukowie, a następnie przenieśli się do Zduńskiej Woli gdzie odnaleziono siostrę Henryka Pawłowskiego, Zofię Gnacikowską. Tak więc pochodząca z Kresów Wschodnich rodzina rozpoczęła nowe życie w centralnej Polsce. Tutaj w 1962 r. Wiesław Pawłowski założył rodzinę. W warunkach panującego systemu komunistycznego rodzina z pewnością nie mogła mówić w otwarty sposób o tym co przeszła, w szczególności o losach Adolfa Lentego, który zginął z ręki Rosjan. Zmiana sytuacji miała nastąpić dopiero po kilkudziesięciu latach.

W swoim dorosłym życiu Wiesław Pawłowski zaangażował się w działalność społeczną i kulturalną w Zduńskiej Woli. Od 1961 r. brał udział w amatorskim ruchu filmowym, a film stał się jego pasją. W 1970 r. znalazł się wśród twórców Amatorskiego Klubu Filmowego „Emdek”. Dwa lata później utworzono Kino Filmów Amatorskich, a w 1975 r. Objazdowe Kino Filmów Amatorskich. Sam Wiesław Pawłowski był m.in. instruktorem adeptów Młodzieżowej Sekcji Filmowej AKF. Był także opiekunem terenowym w województwie łódzkim z ramienia Federacji Amatorskich Klubów Filmowych. Rejestrował także uroczystości i wydarzenia lokalne, był korespondentem ośrodka łódzkiego TVP oraz jednym z twórców pierwszej telewizji w Zduńskiej Woli. Był także członkiem Polskiego Związku Filatelistów oraz Towarzystwa Przyjaciół Zduńskiej Woli. Odznaczony Złotą Odznaką Polskiego Związku Filatelistów oraz Zasłużonego Działacza Kultury.1

Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych doszło w Polsce do przemian politycznych i można było już swobodnie mówić o ofiarach poniesionych przez Polaków w wyniku działania ZSRR. Na początku 1990 r. w Sieradzu został powołany Zarząd Wojewódzki Związku Sybiraków. 17 kwietnia 1990 r. odbyło się pierwsze zapoznawcze spotkanie koła w Zduńskiej Woli, a 26 kwietnia spotkanie organizacyjne. Uczestniczyli w nich m.in. Wiesław Pawłowski- członek Zarządu Oddziału Związku Sybiraków w Sieradzu oraz jego bliscy Antonina Pawłowska oraz Irena Gutowska. Pierwszym przewodniczącym Koła wybrana została Antonina Pawłowska. Już od początku istnienia Koła prowadzono działania na rzecz upamiętnienia zesłańców. 30 czerwca 1990 r. w 50 rocznicę wywózek Polaków na Syberię zorganizowano uroczystości poprzedzone mszą świętą w kaplicy Wyższego Seminarium Duchownego w Zduńskiej Woli, którą odprawił rektor ks. Marian Kliś (kapelan Koła). Ukoronowaniem działań było odsłonięcie Pomnika na cmentarzu przy ul. Bema w Zduńskiej Woli. Poświęcono go tym „którzy nie powrócili z Sybiru”. Wiesław Pawłowski był czynnie zaangażowany w te działania. Poza tym, o czym wspomina kronika Koła wykorzystywał swoje umiejętności filmowe i m.in. nagrywał kamerą spotkania okolicznościowe zduńskowolskich Sybiraków. W przyszłości został także prezesem zduńskowolskiego Koła. Działał również w Stowarzyszeniu Rodzin Osadników Wojskowych i Cywilnych Kresów Wschodnich. W 2018 r. był członkiem Komitetu Honorowego obchodów setnej rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości w Zduńskiej Woli.

Wiesław Pawłowski zmarł w niedzielę 9 lutego 2020 r. Msza pogrzebowa odbędzie się w piątek 14 lutego 2020 r. o godz. 11.00 w kościele pod wezwaniem św. Maksymiliana Marii Kolbe w Zduńskiej Woli. Wiesław Pawłowski spocznie w grobie rodzinnym na cmentarzy przy ulicy Łaskiej.

Tekst: Daniel Buszyński

Fotografia ze zbiorów rodzinnych.

Opracowano na podstawie:

-Informacje od członków rodziny;

-Kopie dokumentów dotyczących Adolfa Lentego (archiwum MHMZW);

-Kopia kroniki Koła Związku Sybiraków w Zduńskiej Woli (archiwum MHMZW);

-Kopie kart członkowskich Koła Związku Sybiraków w Zduńskiej Woli (archiwum MHMZW);

http://zwiazeksybirakow.strefa.pl/Oddzialy/Sieradz/Oddz_Sieradz.htm, dostęp 12 II 2020 r.;

https://zdunskawola.naszemiasto.pl/nie-zyje-wieslaw-pawlowski-prezes-kola-zwiazku-sybirakow-w/ar/c1-7548033, dostęp 12 II 2020 r.

Skip to content
Verified by MonsterInsights